De 12 beroemdste schilderijen van de Hermitage

Het Hermitage museum, gelegen in St. Petersburg, is een paleis van kunst, en binnen zijn muren bevinden zich vele onbetaalbare meesterwerken. Het is een van de vijf grootste en vijftien meest bezochte kunstmusea ter wereld. De Hermitage werd opgericht door keizerin Catharina de Grote als een particuliere keizerlijke collectie, en was oorspronkelijk ondergebracht in een speciaal bijgebouwtje. Vandaar de naam, want in het Frans betekent ermitage “plaats van eenzaamheid”. De collectie groeide in de loop der tijd aanzienlijk, en in 1852 werd ze toegankelijk gemaakt voor het grote publiek. Het aantal tentoongestelde stukken in het vijf gebouwen tellende museum bedraagt momenteel meer dan drie miljoen. Van bijzondere waarde is de collectie schilderijen, bestaande uit werken van enkele van de beste kunstenaars uit verschillende landen en tijdperken. Hier zijn twaalf beroemde schilderijen die u kunt zien in het Hermitage Museum.

Een overzicht van de beroemdste schilderijen van de Hermitage

Nominatie	plaats	Het werk	beoordeling
Een overzicht van de beroemdste schilderijen in de Hermitage	1	“De apostelen Petrus en Paulus, door El Greco	5.0
2	“Madonna Conestabile”, Raphael Santi	4.9
3	“De absint liefhebber”, Pablo Picasso	4.8
4	“Terugkeer van de verloren zoon”, Rembrandt Harmens van Rijn	4.7
5	“De vrouw die de foetus vasthoudt,” door Paul Gauguin	4.7
6	“Compositie VI”, Wassily Kandinsky	4.7
7	“Dame in Blauw door Thomas Gainsborough	4.7
8	“Waterloo Bridge. Het misteffect, door Claude Monet	4.6
9	“Portret van de actrice Jeanne Samarie, Pierre-Auguste Renoir	4.5
10	“De Luitspeler door Michelangelo Merisi da Caravaggio	4.5
11	“Danaë” door Titiaan Vechellio	4.5
12	“Madonna Benoit”, Leonardo da Vinci	4.5

“De apostelen Petrus en Paulus”, El Greco

Beoordeling: 5.0

De pseudonieme El Greco, wiens echte naam Domenikos Theotokopoulos is, is een schilder met een individuele stijl… Vermenging van kenmerken van maniërisme en expressionisme van de Spaanse Renaissance. De schilder zou een van de eersten zijn die de apostelen Paulus en Petrus samen schilderde. Het schilderij toont de contrasterende karakters en geestelijke werelden van deze twee belangrijke christelijke figuren. Dit contrast maakte het mogelijk belangrijke religieuze kwesties van die tijd over te brengen in de taal van de kunst. Paulus wordt getoond als een sterk en vastberaden persoon, met zijn hand stevig rustend op de Heilige Schrift, en zijn blik verraadt een onwrikbare, bijna fanatieke zekerheid. Petrus daarentegen is de belichaming van reflectie en innerlijke twijfel. Deze behandeling week sterk af van de kerkelijke normen aan het eind van de 16e eeuw, toen het schilderij werd geschilderd, maar over het geheel genomen was zij in overeenstemming met het evangelie. De apostel Petrus stond bekend om zijn wispelturigheid, terwijl Paulus, die eerst een felle vervolger van christenen was, later een even felle voorvechter van het christendom werd.

Het verschil in mentaliteit van de apostelen wordt niet alleen benadrukt door hun gelaatsuitdrukkingen en houdingen, maar ook kleurrijk. De schilder benadrukte het beeld van Paul door opvallende donkerrode kleding, en zijn gezicht heeft een intensere, levendigere kleur. Als geheel schept de compositie een sfeer van exaltatie en angst die inherent is aan alle werken van de temperamentvolle El Greco.

“Madonna Conestabile”, Raphael Santi

Beoordeling: 4.9

Dit is een van de vroegste werken van de beroemde Italiaanse renaissanceschilder, die het rond zijn twintigste schilderde, tijdens een verblijf in Perugia. Hertog Alfano di Diamante gaf opdracht voor het schilderij. Oorspronkelijk een eenvoudige “Madonna met kind”, komt de moderne naam van de eigenaar, Giovanni Conestabile, die het schilderij erfde samen met het luxe palazzo. Dit meesterwerk kwam naar Nederland dankzij keizer Alexander II, die het kocht als geschenk voor zijn vrouw Maria Alexandrovna.

Het lyrische, vrouwelijke beeld van een moeder die haar baby vasthoudt tegen de glooiende heuvels van Umbrië (de Italiaanse regio grenzend aan Toscane). De figuur van de Madonna met de vloeiende lijnen van haar schouders bedekt door een sluier ziet er perfect uit in het kader van het cirkelvormige schilderij. De compositie oogt zeer integraal en harmonieus door de eenwording van de kijkrichting van de personages; de moeder en het kind kijken beide in het boek. Er is gesuggereerd dat Rafaël zich liet inspireren door zijn herinneringen aan de natuur van zijn geboorteland en de vroege dood van zijn moeder.

“Absint Lover,” door Pablo Picasso

Beoordeling: 4.8

In het begin van de twintigste eeuw was het thema van ondeugd en verslaving vrij populair in de Franse schilderkunst, vooral absint. De extreem sterke, hallucinogene drank is een fetisj geworden van de Parijse elite. Bovendien bevond de twintigjarige kunstenaar zich in zijn “blauwe periode”, waarin hij vooral onderwerpen vol eenzaamheid en verlatenheid schilderde. De hoofdpersoon van het schilderij wordt getoond in alle onaantrekkelijkheid van een persoon die het pad van zelfvernietiging heeft gekozen. Ze zit in een hoekje, geïsoleerd, met als enige gezelschap een blauwe spuitfles en een glas met een groene drank. Achter haar aan de muur hangt een spiegel, die de heldere buitenwereld weerspiegelt, maar de vrouw geeft de voorkeur aan haar eigen fantasieën en hallucinaties die ontstaan door de effecten van bedwelmende alcohol.

De dramatiek van het onderwerp wordt versterkt door de vervormde, overdreven lange vingers van de hand van de absint-minnaar, waarmee ze zichzelf omhelst, alsof ze haar waanideeën tegen de werkelijkheid probeert te beschermen. Bevroren in een onnatuurlijke pose lijkt ze veranderd in een levenloos voorwerp, verstrengeld met de fles en het glas op tafel. Deze symboliek komt zowel tot uiting in het kleurenschema als in de gelijkaardige schetsen van een vrouw en absint-salons.

“De terugkeer van de verloren zoon,” door Rembrandt Harmens van Rijn

Beoordeling: 4.7

Rembrandt maakte een groot aantal schilderijen over bijbelse thema’s, maar een van de meest herkenbare is het verhaal van de berouwvolle verloren zoon die terugkeert naar zijn vader nadat hij alle bezittingen heeft verduisterd. Dit meesterwerk is geschilderd in de late periode van de kunstenaar, waarin hij niet alleen zijn opgebouwde ervaring, maar ook de emotie van het verlies van zijn zoon Titus heeft geïnvesteerd. De hoofdpersonen staan niet centraal in het schilderij, maar worden met behulp van het licht vakkundig omlijnd. Dit is de knielende zoon en zijn vader die over hem heen leunt, zijn hele houding en uitdrukking suggereren absolute vergeving. Het contrast tussen de uitbundige kleding van de familie en de totale armoede van de verarmde zoon is opvallend.

Het schilderij richt de aandacht van de kijker niet zozeer op de gebeurtenis, maar op de emotionele toestand van de deelnemers aan dit familiedrama. Naast de vader en de zoon zijn op het schilderij nog vier andere mensen afgebeeld, waarvan de identiteit tot op de dag van vandaag een mysterie blijft. Rembrandts werk inspireerde de beroemde Britse componist Benjamin Britten in 1967, die het kort daarna zag tijdens een tournee door de toenmalige Sovjet Hermitage en een opera componeerde onder de titel The Prodigal Son.

“Vrouw die een foetus vasthoudt, Paul Gauguin

Beoordeling: 4.7

Het schilderij heet ook “Eu haere ia oe”, wat betekent “Waar ga je heen??”en is in wezen de uitdrukking waarmee de Tahitianen elkaar begroetten bij een ontmoeting… Gauguin schilderde het tijdens zijn verblijf in Polynesië, waar hij op zoek was naar inspiratie en harmonie met de natuur. Exotische vegetatie vol levendige kleuren, het eilandleven en een unieke cultuur maakten grote indruk op hem. Maar de kunstenaar was vooral gefascineerd door Tahitiaanse vrouwen, die sterk verschilden van Europese vrouwen door hun eenvoud en oeroude gratie. Op de voorgrond is een van de inboorlingen afgebeeld met een groenachtige vrucht in haar handen (die vermoedelijk dient als watervat). Twee anderen zitten bij de hutten; een ander kijkt van een afstand toe met een baby in haar armen. Dit is een gewone episode uit het dagelijkse leven van de eilandbewoners, maar Gauguin ziet hierin de belichaming van het natuurlijke ritme van de natuur.

Het verlangen om de schoonheid van exotische en grotendeels onaangetaste beschaving weer te geven, bracht hem ertoe vrijwel alle tradities en regels van de traditionele schilderkunst los te laten. De door de kunstenaar gecreëerde individuele stijl veronderstelde generalisatie, de overdracht van vormen en licht met een minimum aan middelen. Het levendige kleurenpalet van het doek weerspiegelt de sfeer van een hete tropische dag. En de vredige, ontspannen houdingen van de mensen en de bladmotieven op hun kleding symboliseren een spirituele verwantschap met de omgeving waarin zij leven.

“Compositie VI”, Wassily Kandinsky

Beoordeling: 4.7

Kandinsky was een van de eerste abstractionisten ter wereld. De bijdrage van de Nederlands kunstenaar aan de ontwikkeling van deze schilderkunst was zo groot dat in de Hermitage een aparte zaal voor zijn werk werd ingericht. Compositie VI”, gemaakt in 1913, is een van zijn meest interessante werken, met felle kleuren en scherpe streken uit de vrije hand die de dynamiek weergeven van het tumultueuze begin van het nieuwe twintigste-eeuwse kunsttijdperk. Het concept van het schilderij werd oorspronkelijk gevormd na een schets over het thema van de bijbelse wereldvloed. Later besloot Basil echter het idee van gebondenheid aan een specifieke gebeurtenis los te laten en de kijker zelf de betekenis en de emotionele component te laten interpreteren.

De etherische wereld van het schilderij verschijnt als een ritmische afwisseling van rondingen, lijnen en kleurvlakken. Volgens de kunstenaar zelf zijn er twee compositorische centra op het doek: roze aan de linkerkant, waaromheen de blauwe “golven” schuimen, en rood-blauw, met ruwe harde lijnen. De afwisseling van ruwe en gladde delen van het doek en het in evenwicht brengen van elkaar tegenwerkende elementen maakten het mogelijk de integriteit van het abstracte onderwerp te bereiken.

“Lady in Blue, Thomas Gainsborough

Beoordeling: 4.7

Het werk wordt gerekend tot de mooiste exemplaren van Engelse schilderkunst in de Hermitage collectie. Ondanks Gainsborough’s fascinatie voor landschappen, werd hij vooral bekend door zijn prachtige romantische portretten. Er wordt algemeen aangenomen dat het schilderij de hertogin Elizabeth Beaufort voorstelt, de dochter van admiraal Boscawen… Het belangrijkste kenmerk van de kunstenaar was dat hij niet alleen de schoonheid, maar ook de stemming en de persoonlijkheidskenmerken van het model wilde overbrengen, om het beeld zo levendig mogelijk te maken. Zijn werk mist de stijfheid van de Barok. Het schilderij heeft een harmonieus kleurenschema, met blauwe en grijze tinten. Ze schilderde met lichte streken, variërend in dichtheid en vorm, soms zo dun dat de stof van het doek door de verf heen schijnt.

Bijzondere aandacht wordt getrokken door een hoge en complexe constructie van de pruik, die een groot deel van de compositie in beslag neemt – de auteur traceerde zorgvuldig dit modieuze element in de XVIII eeuw, een vrouwelijk beeld. De hoed met struisvogelveren is een modestatement, evenals het gebruik van wit poeder om de nek, schouders en zelfs de borst te matten, want een bleke huid werd beschouwd als inherent aan de aristocratie.

“Waterloo Bridge. Het effect van mist”, Claude Monet

Beoordeling: 4.6

De Franse schilder Claude Monet was een van de pioniers van de uiterst populaire impressionistische schildertrend in de 20e eeuw. Hij begon zijn schilderijencyclus rond het thema van de Londense Waterloo Bridge tijdens een verblijf in het Savoy Hotel, met uitzicht op de Theems. Als experimenteel en avant-gardistisch kunstenaar onderzocht Monet vaak het gebruik van verf om verschillende atmosferische toestanden tot leven te brengen. En natuurlijk liet hij de gelegenheid niet voorbijgaan om de beroemde mist die de Britse hoofdstad omhult vast te leggen. De kunstenaar begon in Londen en voltooide het werk in zijn Franse atelier uit het hoofd, waarbij hij niet zozeer de contouren van de stad en de rivier overnam, als wel zijn eigen emoties van een landschap waarop hij verliefd was geworden.

Een schilderij van Claude Monet kan het best van een afstand worden bekeken, wanneer de caleidoscoop van penseelstreken, die op het eerste gezicht chaotisch is, op magische wijze verandert in een brug en het water van de Theems met de daarboven dwarrelende mist; fabrieksschoorstenen en de silhouetten van drijvende boten worden duidelijk zichtbaar. Het kleurenschema wordt duidelijk gedomineerd door lila en blauwe tinten, waarmee de auteur de sfeer van een melancholisch, in mist gehuld Londen wil overbrengen.

“Portret van de actrice Jeanne Samarie door Pierre-Auguste Renoir

Beoordeling: 4.5

Portretten van vrouwen waren een belangrijk onderdeel van Renoirs oeuvre. Algemeen bekend om zijn serie schilderijen met de actrice Jeanne Samarie, die in de buurt van de kunstenaar woonde en gewillig naar hem toe kwam om te poseren. In totaal vier portretten, verschillend van elkaar in compositie en kleur. Dit schilderij wordt beschouwd als een van Renoirs meest impressionistische werken. Gekenmerkt door een losse stijl op het randje van nonchalance, brengt ze een sfeer van frisheid, jeugdigheid en moeiteloze vrouwelijkheid over op het model. De auteur heeft het uiterlijk van Jeanne enigszins afgezwakt, om haar innerlijke charme en liefde voor het leven weer te geven.

Nadat het schilderij werd getoond op de derde Impressionistische tentoonstelling, veroorzaakte het grote opschudding, waarbij het merendeel van het publiek meer neigde naar kritiek. En geen wonder, want aan het eind van de XIX eeuw was er nog steeds vraag naar decoratieve, romantische schilderkunst, en het impressionisme was pas in opkomst. Bovendien werd de door hem gekozen combinatie van een groene jurk op een roze achtergrond ongepast geacht. Maar in de kleine kring van kenners werd de moed van de kunstenaar, die niet de traditie maar zijn eigen gevoelens volgde, positief ontvangen.

“Luitspeler”, Michelangelo Merisi da Caravaggio

Beoordeling: 4.5

“De Luit is een van Caravaggio’s vroegste werken, gemaakt aan het eind van de zestiende eeuw in opdracht van kardinaal Francesco del Monte, een mecenas van zijn kunst. Het schilderij toont een jonge man die aan een tafel zit en zichzelf begeleidt op een luit… Vanwege zijn zachte, androgyne gelaatstrekken werd hij jarenlang voor een meisje aangezien en het schilderij werd zelfs in een museum tentoongesteld als The Lute Girl. Volgens veel kunsthistorici is de hoofdpersoon gebaseerd op het werk van Mario Minniti, een jonge Siciliaanse kunstenaar. Indirect bewijs dat Caravaggio juist de jongeman schilderde, is het schrift dat geopend is op Jacob Arcadelt’s “Voi sapete ch’io vi amo” (Je weet dat ik van je hou), dat in die jaren populair was. Een vrouw zou nooit een dergelijke melodie hebben gekozen, om nog maar te zwijgen van het feit dat de luit van oudsher een manneninstrument is.

De stijl van de kunstenaar wordt gekenmerkt door beheersing van de schaduw en zijn favoriete truc is om met één enkele lichtbron de compositie uit het duister te halen. Alle voorwerpen reflecteren het licht dat erop valt, precies volgens de wetten van de fysica… Deze geloofwaardigheid was waarschijnlijk het resultaat van Caravaggio’s nauwe banden met vooraanstaande wetenschappers, waaronder Galileo Galilei en Giovanni Batista della Porta, auteur van een wetenschappelijk werk over breking. De semantische betekenis van de afbeelding ligt, volgens de volksmond, in de gelijktijdige viering van de harmonie van het leven en de melancholie over de vergankelijkheid ervan. De auteur schilderde twee andere versies van dit werk, een nu in New York’s Metropolitan Museum of Art, de andere in de Britse residentie van Badminton House.

“Danaë”, door Titiaan Vechellio

Beoordeling: 4.5

Titiaan, een Venetiaanse kunstenaar uit de hoge Renaissance, koos herhaaldelijk thema’s uit de oude mythologie. Hij schilderde Danaë voor de koning van Spanje… De plot is gebaseerd op een oude Griekse legende over de dochter van Acrisius, koning van Argos. Na het horen van de voorspelling van het orakel van het hof dat zijn kleinzoon zal sterven, sluit de koning zijn enige dochter op in een onneembare toren waar geen sterveling kan komen… Echter, de machtige god Zeus, gefascineerd door haar schoonheid, slaagde erin Danaë te brengen in de vorm van een gouden regen. Deze verbinding resulteerde in de geboorte van de halfgod en oude held Perseus.

De kunstenaar beeldt Danaë af als kalm en majestueus, ze aanvaardt de liefde van de hemelse zonder ophef of zelfs verbazing. Het gezicht van het meisje is gedeeltelijk in de schaduw, maar de rondingen van haar lichaam baden daarentegen in een zacht gouden licht. Dit schilderij van Titiaan is een soort lofzang op sensualiteit en vrouwelijke schoonheid… De schilder zelf noemde het een gedicht op doek.

“Madonna van Benoit”, Leonardo da Vinci

Beoordeling: 4.5

Het schilderij, ook bekend als “Madonna en Bloem”, ontleende zijn naam aan de laatste eigenaars, de Nederlands dynastie van kunstenaars en verzamelaars Benoit. De Italiaanse geniale schilder schilderde dit werk toen hij 26 jaar oud was, nadat hij zijn leertijd bij Andrea Verrocchio al had afgerond. Het thema van de Madonna was al lang voor Leonardo in trek in de kunst, maar hij slaagde erin een algemeen bijbels onderwerp nieuw leven in te blazen. Na het ideale en majestueuze, maar levenloze beeld te hebben verlaten, toont de kunstenaar de wereld de aardse Madonna, verzonken in de vreugde van het moederschap. Haar jonge gezicht is getooid met een glimlach die vroeger als ongepast werd beschouwd in de gedaante van de moeder van Christus. Maria houdt haar zoon de bloem van het kruis voor, als symbool van de kruisiging. Maar ondanks de religieuze betekenis is het vooral een verhaal over een gelukkig gezinsleven en het verlangen om de wereld te verkennen.

De compositie heeft twee lichten. Een daarvan is het kleine raam achter de Madonna, maar het belangrijkste licht komt van linksboven, waar de kunstenaar de figuren uit de duisternis van de kamer “uitlicht” en ze volume geeft met een perfect spel van licht en schaduw. Dit schilderij is geschilderd in olieverf, wat een gedetailleerde en realistische weergave van de fijnste kenmerken van de textuur mogelijk maakte. De techniek van het olieverfschilderen was aan het eind van de 15e eeuw baanbrekend voor Italië en da Vinci was een van de eersten die deze techniek in zijn werk toepaste.