Repin’s 10 beroemdste schilderijen

*Beschouwing van de beste volgens de redactie. Over de selectiecriteria. Dit materiaal is subjectief, niet bedoeld als reclame en dient niet als leidraad voor aankoop. U moet een professional raadplegen alvorens te kopen.

Ilja Repin is een van de beroemdste Nederlands kunstenaars van de 19e en 20e eeuw, een briljante vertegenwoordiger van de Realistische stroming in de schilderkunst. Repin werd geboren in Chuguev, provincie Charkov, en begon op jonge leeftijd met tekenen. Ging op vijftienjarige leeftijd in de leer bij een iconenschilder en werkte vervolgens enkele jaren mee aan het schilderen van landelijke kerken. Nadat hij genoeg geld had gespaard voor zijn studie, ging hij naar Sint-Petersburg en studeerde in 1871 af aan de Academie voor Schone Kunsten. Repin bracht het grootste deel van zijn artistieke leven door in Amsterdam en Sint-Petersburg.

De kunstenaar gaf de voorkeur aan genreschilderijen, historische scènes en portretten. Zijn beelden onderscheiden zich door een gedetailleerde beschrijving van alledaagse taferelen, een diepe psychologische en emotionele inhoud, en ze raken aan verschillende aspecten van het leven van mensen en de maatschappij in het algemeen. Tegenwoordig is het werk van Repin niet alleen in Nederland maar ook in het buitenland algemeen bekend. Tien gevierde werken van de grote Nederlands schildermeester.

Repin’s 10 beroemdste schilderijen

Nominatie	plaats	titel	beoordeling
Een overzicht van Repins beroemdste schilderijen	10	Portret van de componist Modest Mussorgsky	4.1
9	De ceremoniële vergadering van de Staatsraad op 7 mei 1901	4.2
8	Afscheid nemen van een nieuwe rekruut	4.3
7	Religieuze processie in de provincie Koersk	4.4
6	St. Nicolaas van Myra spaart drie onschuldige veroordeelden van de dood	4.5
5	De Kozakken schrijven een brief aan de Turkse Sultan..	4.6
4	Ik heb niet gewacht	4.7
3	Sadko	48
2	Ivan de Verschrikkelijke en zijn zoon Ivan	4.9
1	Burlaki aan de Wolga	5.0

Portret van de componist Modest Mussorgsky

Beoordeling: 4.1

Dit schilderij werd geschilderd kort voor de dood van de componist, die in het ziekenhuis lag… Repin werkte vier dagen op een ziekenzaal aan het portret. Ondanks zo’n recordtijd slaagde hij erin de trekken van Musorgsky’s gezicht en karakter perfect weer te geven op het doek, wat werd bevestigd door iedereen die hem persoonlijk kende. Naast melancholie en bedachtzaamheid onthult de blik van de componist innerlijke kracht en een rijke innerlijke vrede. Maar de kunstenaar wilde de werkelijkheid niet verfraaien. Gerafeld haar, een rode neus, diepe kringen onder de ogen – dit alles komt overeen met de toestand van een man die witte koorts heeft opgelopen. Repin roept het contrast op tussen het genie van Musorgsky en de fysieke zwakte die hem overviel. De kleding is niet erg gedetailleerd getekend en de achtergrond is bijna homogeen, zodat alle aandacht uitgaat naar het gezicht van de componist en zijn emoties.

Plechtige vergadering van de Raad van State op 7 mei 1901

Beoordeling: 4.2

Repin schilderde dit doek in opdracht van de Nederlands keizer Nicolaas II ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de oprichting van de Staatsraad. Het toont een sessie in het Mariinsky Paleis in St. Petersburg. De keizer, eminente staatslieden en secretarissen reiken jubileumprijzen uit. Toen het schilderij werd gemaakt, was de kunstenaar al een beroemd professor aan de Academie voor Schone Kunsten in Sint-Petersburg. Vanwege ernstige pijn in zijn rechterhand kon Repin echter moeilijk alleen werken, dus werd hij bijgestaan door zijn leerlingen: Ivan Kulikov en Boris Kustodiev. Het monumentale doek van bijna negen bij vier meter nam drie jaar in beslag. Repin maakte daarbij vele schetsen van het interieur, gebruikte een camera en maakte ook zestig individuele portretstudies. Bijgevolg wordt, ondanks de onmetelijkheid van het beeld, elk van de deelnemers aan de bijeenkomst levendig en met zijn eigen individualiteit getekend. Het kleurenschema van het evenement is niet minder getalenteerd: de kunstenaar compenseert de overvloed aan rode, zwarte en gouden kleuren met het rijke spectrum van tinten en schakeringen.

Het uitzwaaien van een rekruut

Beoordeling: 4.3

Nadat Ilja Repin de mecenas Savva Mamontov had ontmoet, bracht hij vaak tijd door op het landgoed Abramtsevo van Mamontov. Wanneer hij en zijn familie het klooster bezochten, wandelde de kunstenaar graag door de omgeving en observeerde hij het leven van de boeren. Het was in die tijd dat hij op het idee kwam om het ontroerende moment van een jonge dienstplichtige die afscheid neemt van zijn familie, op doek over te brengen. Het schilderij is vervuld van een gevoel van angst en verdriet. De gezichten van de rouwenden stralen duidelijk wanhoop uit, alsof ze beseffen dat ze hem misschien nooit meer zullen zien. En geen wonder, want in die tijd was de diensttijd in het leger meer dan tien jaar, bovendien was de Russisch-Turkse oorlog aan de gang, dus hun vrees was verre van ongegrond. De centrale figuren worden benadrukt met behulp van helder licht. Hun kleding, paardenkoets en dorpsgebouwen zijn gedetailleerd en met Repins karakteristieke authenticiteit getekend.

Kruiswegprocessie in de provincie Koersk

Beoordeling: 4.4

Het grootschalige schilderij ontstond nadat de kunstenaar de provincie Koersk had bezocht, waar hij getuige was van een prachtige processie met een icoon van de Maagd Maria. Ter inspiratie bezocht Repin ook Tsjernigov, waar hij de processie van het Drie-eenheidsklooster observeerde. De processie op het doek bestaat uit mensen van alle rangen en standen, en de kerkelijken en aristocraten mengen zich niet met het gewone volk. Ze houden de orde in de gaten en aarzelen niet om geweld te gebruiken. Bijzondere aandacht gaat uit naar een jonge gebochelde met een kruk die geblokkeerd wordt door een stok, maar toch loopt hij doelgericht naar orthodoxe heiligdommen, kennelijk hopend op een wonderbaarlijke genezing. In totaal zijn er meer dan 70 verschillende personages op het doek afgebeeld. Het landschap van gekapte stronken werd niet toevallig door Repin gekozen. Hij protesteerde herhaaldelijk tegen de agressieve kap van bossen en de uitbuitende houding tegenover de natuur. Het aan het publiek gepresenteerde schilderij werd zeer geprezen door critici die het een van de meest volwassen werken van de kunstenaar noemden.

Sint Nicolaas van Myra spaart de drie ter dood veroordeelde onschuldigen

Beoordeling: 4.5

Repin kreeg oorspronkelijk van de abdis van een nonnenklooster de opdracht om een schilderij te maken van Nicolaas de Wonderdoener. Geleidelijk aan raakte hij geobsedeerd door het onderwerp en schilderde een meesterwerk, dat onmiddellijk werd aangekocht door tsaar Alexander III. De keuze van de plot werd beïnvloed door de eerdere polemiek over de afschaffing van de doodstraf in Nederland door Leo Tolstoj. Het schilderij toont Nicolaas van Myra terwijl hij op het punt staat een zwaard van de beul af te pakken om te voorkomen dat deze de executie uitvoert. Nicholas was daarvoor weg geweest, maar toen hij vernam dat een omgekochte stadsgouverneur drie onschuldige mannen ter dood had veroordeeld, keerde hij onmiddellijk terug naar de stad Mira en maakte moedig een einde aan het onrecht… Wat de meeste aandacht trekt is het contrast tussen de zelfverzekerde en onverzettelijke Nicolaas de Wonderdoener en de verbaasde en verbijsterde gezichten van anderen die op het schilderij aanwezig zijn. Vervolgens schilderde Repin ook een kleinere versie van het doek, voor het klooster.

Kozakken schrijven een brief aan de Turkse sultan

Beoordeling: 4.6

Ilja Repin hoorde voor het eerst het verhaal van een brief die door de Kozakken van Zaporizja Sich was geschreven in antwoord op het ultimatum van de Turkse Sultan, tijdens een bezoek aan zijn vriend de historicus Dmitri Yavornitsky, die een kopie van de brief, daterend uit de 18e eeuw, bewaarde. De schilder was geïntrigeerd door het verhaal en besloot het onderwerp te gebruiken voor zijn nieuwe schilderij. Hij beschreef het proces van het schrijven van een beledigend en aanstootgevend antwoord dat de Kozakkenlegendes stuurden naar de heerser van het Ottomaanse Rijk. De kunstenaar bestudeerde zorgvuldig de cultuur van de Oekraïense Kozakken en liet het schilderij uitkomen als een interessant en levendig personage, en wapens en kleding zijn historisch accuraat. Het schilderij werd zeer geprezen in Nederland en op verschillende buitenlandse tentoonstellingen.

Ze wachtten niet

Beoordeling: 4.7

Repin kreeg het idee voor dit onderwerp in 1883, toen hij in zijn datsja buiten St. Petersburg was. De kwestie van de Narodovtsy en hun amnestie was destijds een heet hangijzer – veel politieke gevangenen werden vrijgelaten voordat hun gevangenisstraf was verstreken. Het schilderij toont de plotselinge terugkeer van een van de bannelingen, op welk moment elk van de aanwezige familieleden in de kamer anders op zijn komst reageert. Op de gezichten van de vrouw aan de piano en de jongen die aan tafel zit, blijkbaar een vrouw en zoon, is vreugde af te lezen. Het meisje daarentegen kijkt verbijsterd toe; zij heeft haar vader waarschijnlijk nog niet herkend in de oude, gekwelde man. Op de voorgrond is de moeder van een oudere gevangene te zien, verstijfd van verbazing. Het onzekere gezicht van de hoofdpersoon, die lijkt te twijfelen of hij zal worden geaccepteerd, draagt ook bij aan de dramatiek van het schilderij. De schilder herschreef dit stuk drie keer tot het het gewenste effect had. Opmerkelijk is dat de kamer is versierd met portretten van Taras Sjevtsjenko en Nikolai Nekrasov, die toen verbonden waren aan de Volkswil.

Sadko

Beoordeling: 4.8

Repin schilderde het sprookjesthema tijdens zijn reis naar Parijs in 1876. Het schilderij weerspiegelt de visie van de kunstenaar op de stromingen van het impressionisme in de Europese kunst van de 19e eeuw. Sadko, een koopman uit Novgorod, krijgt bezoek van de tsaar van de zee en moet hem vermaken door harp te spelen. De onderwater tsaar heeft besloten de getalenteerde muzikant voor zichzelf te houden en hem uit te huwelijken aan een van zijn vele dochters. Sadko negeert echter de rijk geklede en versierde schoonheden en geeft de voorkeur aan de Nederlands boerin die in de verte staat. Volgens de bylina helpt dit besluit hem te ontsnappen aan de gevangenschap onder water en terug te keren naar zijn geboortegrond. De kunstenaar probeerde een authentiek beeld van het water en het zeeleven te krijgen door atlassen van de zee te bestuderen en het aquarium in Berlijn te bezoeken. Het karakter van Sadko werd gecreëerd door de kunstenaar Viktor Vasnetsov, die op uitnodiging van Repin naar Parijs kwam. Tentoongesteld op de Parijse Salon, trok het schilderij niet veel aandacht maar werd snel populair in Nederland.

Ivan de Verschrikkelijke en zijn zoon Ivan

Beoordeling: 4.9

Het schilderij zou zijn geïnspireerd door de bloedige gebeurtenissen van 1881: de moord op tsaar Alexander II en de daaropvolgende executie van het Volksverzet. Het schilderij toont een scène waarin Ivan de Verschrikkelijke, berouw hebbend over zijn vreselijke daad, zijn stervende zoon dicht tegen zich aanhoudt en een bloedende wond op zijn hoofd probeert te bedekken. Het gekke gezicht van de alleenheerser, vol wanhoop, is het middelpunt van de compositie. Het moordwapen, de rode tapijten en het omgevallen meubilair op het doek maken de scène nog dramatischer. Zonder het werk meteen aan het grote publiek te willen presenteren, liet Repin het eerst aan zijn collega-schilders zien, die er zowel ontzet als verrukt over waren. Maar staatslieden waren duidelijk niet dol op het onderwerp: tsaar Alexander III verbood het persoonlijk op tentoonstellingen. Enkele maanden later werd de censuur echter opgeheven dankzij een voorspraak van de kunstenaar Aleksei Bogoljoebov.

Burlaki aan de Wolga

Beoordeling: 5.0

Burlaki aan de Wolga stond in schril contrast met de traditionele academische schilderkunst en was een van de symbolen van het toen ontluikende realisme in de Nederlands kunst. Repin schilderde de Burliken tijdens hun moeizame arbeid van het leven, reizend naar de Volga kust. Hij kende veel van de personages persoonlijk, en zo kon hij op het doek de individualiteit van elke persoon weergeven in plaats van een gezichtsloze groep mensen. De compositie is zo opgesteld dat de figuren die naar de kijker toe lopen elkaar niet overlappen. Hoewel het onderwerp een zekere sociale boodschap bevat over het thema onrechtvaardigheid, ligt de nadruk vooral op de mens, die elk zijn eigen ingewikkelde levensverhaal heeft. Hun vermoeide gezichten drukken verschillende emoties uit: iemand heeft zijn lot aanvaard, iemand rookt filosofisch een pijp, terwijl een ander door onervarenheid bijna klaar is om de riemen op te geven. De versleten, haveloze kleding van de zwervers contrasteert met de helderblauwe lucht en de strakke lijnen van de scheepsromp. Dit was het eerste schilderij dat Repin nationale aandacht bracht, en veel kunstcritici beschouwen dit als het beste werk van de kunstenaar.